Kredi kartında tarihi bir ilk! Bankalar yakın takibe aldı!

Merkez Bankası ve ekonomi yönetiminin sıkı para politikaları, kredi kartı harcamalarındaki büyüme hızını önemli ölçüde yavaşlattı. Bu etki, kredi kartı harcamalarının büyüme oranlarında açıkça görülüyor. Mart ayı sonunda %100’ün altına düşen kredi kartı harcamalarının 13 haftalık yıllıklandırılmış büyüme hızı, Mayıs ayı sonunda %50 seviyelerine kadar geriledi. Merkez Bankası’nın 31 Mayıs ile biten haftalık verilerine göre, toplam kredi kartı harcamaları yıllık bazda %52,74 oranında arttı. Bireysel kredi kartlarındaki büyüme %51,27’ye, ticari kredi kartlarındaki büyüme ise %57,01’e indi.

Geçen yılın aynı dönemine kıyasla, kredi kartı harcamalarındaki büyüme hızında ciddi bir yavaşlama yaşandı. Mayıs 2023’te kredi kartı harcamalarının 13 haftalık yıllıklandırılmış büyüme hızı %258,34 seviyesindeydi. Bireysel kredi kartlarında bu oran %273,14, ticari kredi kartlarında ise %228,86 olarak gerçekleşmişti. Ancak, Merkez Bankası’nın politika faiz artırımları sonrasında, kredi kartı harcamalarının büyüme hızı Haziran ayında %200’ün altına gerileyerek, Kasım 2023’te %66,42’ye kadar düştü.

KREDİ KARTLARINDA BÜYÜME HIZINDA KURUMSAL KARTLAR ÖNDE

Ekonomi Gazetesi'nin haberine göre, büyüme hızındaki düşüşte en büyük etken kurumsal kredi kartlarındaki yavaşlama oldu. Kurumsal kredi kartlarında büyüme hızı, %20’li seviyelere kadar geriledi. Buna karşılık, bireysel kredi kartlarındaki büyüme hızı geçen yıl %80’in altına hiç düşmedi. Mart ayı sonunda kredi kartı büyüme hızı %100’ün altına indi ve devam eden haftalarda bireysel kredi kartlarında daha hızlı bir düşüş gözlendi.

YAKIN İZLEMEDEKİ KREDİLER ARTIYOR

Merkez Bankası’nın Finansal İstikrar Raporu, kredi kartlarında ikinci aşama yani yakın izlemeye düşen miktarda artış olduğunu ortaya koydu. Bu artış, özellikle ihtiyaç kredileri ve kredi kartlarından kaynaklanıyor. Merkez Bankası verilerine göre, bireysel kredi kartı harcamaları 31 Mayıs itibariyle 1,45 trilyon liraya ulaştı. Faize duyarlı taksitsiz kredi kartı harcamaları ise 916,5 milyar lira ile hızla 1 trilyon liraya yaklaşıyor.

Kredi kartından faize bırakılan borç tutarında artış görülüyor. Bu borcun toplam kredi kartı borcuna oranı, tarihsel ortalamasının üzerine çıkmış durumda. Asgari ödeme oranı ve üzerinde ödeme yapılan kartlarda faize bırakılan borçların toplam kart bakiyesine oranı %13,7; asgari ödeme oranının altında ödeme yapılan kartlarda ise gecikmeye bırakılan borçların oranı %9,1 seviyesinde. Bu oranlar, tarihsel ortalamaların biraz üzerinde bulunuyor. Son aylarda gecikmeye bırakılan borcun toplam bireysel kredi kartı bakiyesine oranı %22,9’a çıkarak tarihsel ortalamaların üzerine çıktı.

KREDİ KARTI BORÇLARI BANKALARIN TAKİBİNDE

Bankacılık sektörü kaynakları, kredi kartı harcamaları büyüme hızının yılın geri kalanına göre en düşük seviyeye inmesine rağmen, kredi kartı borçlarını ödeyememe sorununda artış yaşandığını belirtiyor. 30-90 gün geciken borçların yer aldığı ikinci grup, yani yakın izlemedeki kredilerde özellikle kredi kartı borçları nedeniyle artış yaşanıyor. Merkez Bankası Finansal İstikrar Raporu da bu konuya dikkat çekti.

Finansal İstikrar Raporu'nda, kredi riskliliğinde önemli derecede artış olan kredilerin bankacılık sektöründe yakından takip edildiği belirtiliyor. Mart 2024 itibariyle ticari segmentte ödemesi geciken kredilerin oranının son 6 ayda yataya yakın seyrederek %0,9 olarak gerçekleştiği, bireysel kredide ise bu oranın %2,8’e çıktığı ifade edildi. Bireysel kredilerin alt kırınımlarına bakıldığında, ihtiyaç kredisi ve kredi kartlarında gecikme oranının arttığı gözlemlendi.

Rapora göre, Eylül 2023’te ödemesi geciken ve yakın izlemede sınıflandırılan bireysel kredi kartlarının oranı %2,2 seviyesinde iken, Mart 2024’te bu oran %3’ün üzerine çıktı. Merkez Bankası’nın haftalık verilerine göre, kredi kartları hariç 13 haftalık yıllıklandırılmış kur etkisinden arındırılmış toplam kredi büyümesi 31 Mayıs haftasında %38,37 seviyesine düştü. Bu oran bir önceki hafta %39,38 seviyesindeydi.

KREDİ KARTI BÜYÜMESİNDE GELECEK BEKLENTİLERİ

Uzmanlar, sıkı para politikalarının kredi kartı harcamaları üzerindeki etkisinin yıl boyunca devam edeceğini öngörüyor. Kredi kartı harcamalarındaki yavaşlama, özellikle borçların ödenememesi durumunda bankalar için risk oluşturuyor. Bu durum, kredi kartı kullanıcılarının harcamalarını dikkatle planlamalarını gerektiriyor ve faiz oranlarının yakından izlenmesi gerektiği anlamına geliyor.